MASALIN BİLE BİR KENDİ İÇ MANTIĞI VARKEN ANKARA EKOLÜ TİPİ AKADEMİK CÜRUFTA NEDEN YOK?

 

ANKARA SÜNNETSİZLER EKOLÜNÜN YEDİĞİ NANELERE YAKINDAN BAKIŞ - 22

 

Bir önceki yazıda, Doç. İlyas Canikli'nin şu sözlerini aktarmıştık:

"... söz konusu rivayetlerin, Hz. Peygambere ait olduğunu ihtimal dahilinde görmemekteyiz. Bizi bu kanaate sevk eden bazı etkenler vardır. Bunların başında; söz konusu rivayetlerin isnad bakımından zayıf, kendi aralarında çelişiyor olması, rivayetlere yapılan yorumların durumu daha da zorlaştırması ve on iki halife rivayeti ile Tevrat’ta yer alan on iki melik arasında ilişki kurulması gelmektedir." (s. 197)

Onu "bu kanaate (yani "söz konusu rivayetlerin Hz. Peygamber’e ait olduğunu ihtimal dahilinde görmeme" kanaatine) sevk eden" abrakadabra ve hokuspokus kabilinden iki "etken"sel üfürüğü önceki yazıda konu edinmiştik.

Üçüncü etken şu: "On iki halife rivayeti ile Tevrat’ta yer alan on iki melik arasında ilişki kurulması".

Anormal süper zekânın bu “Tevrat ilişkisi” hakkında yazdıkları şundan ibaret:

Nuaym’ın Fiten’inde bu rivayetlerden başka Serc el-Yermûkî’nin rivayet ettiği “Tevrat’ta bu ümmetin on iki melikinin olduğunu buluyorum...” rivayeti yer almaktadır. (s. 183)

Hepsi bu.. 

Ve bundan,  "söz konusu rivayetlerin Hz. Peygamber’e ait olduğunu ihtimal dahilinde görmeme" sonucu çıkıyormuş.

*

Biz, arada böyle bir sonuca varmayı gerektiren mantıksal bir bağ kuramıyoruz, fakat bu bizim kusurumuz.. Nitekim Con Ahmet'in devr-i daim makinası ile 28 Şubatçı Kemalist generallerin yakıtsız enerji üreten "erke dönergeci"nin çalışma düzeneğine de bugüne kadar akıl erdirmeyi başarabilmiş değiliz.

Aradaki mantıkî bağ Einstein'ın izafiyet teorisinden daha karmaşık birşey olmalı ki Canikli bizim gibi sıradan insanların anlayamayacağı böyle bir bahse girmeme lütfunda bulunuyor..

Yoksa hafazanallah anlayalım diye beynimizi zorlarken belki de "kafayı yerdik", kim bilir..

Adam düşünceli ve merhametli, okurlarına acıyor.. Bizim yerimize de düşünmüş ve (kader meselesi gibi) esrarına bizim akıl erdiremeyeceğimiz bir gerçeği yalın bir biçimde ifade etmiş..

*

Evet bu şahıs "Nuaym’ın Fiten’inde bu rivayetlerden başka Serc el-Yermûkî’nin rivayet ettiği 'Tevrat’ta bu ümmetin on iki melikinin olduğunu buluyorum...' rivayeti yer almaktadır" diyor.

"Serc el Yermûkî’nin rivayet ettiği ... rivayeti" derken yalan söylüyor. 

Çünkü, kurduğu cümleden, sanki Serc el-Yermûkî’nin rivayet ettiği (Hz. Peygamber s.a.s.'e ait) bir hadîsten söz ediliyormuş gibi bir anlam çıkıyor.

Oysa, Serc el-Yermûkî herhangi bir rivayette bulunuyor değil, birileri ondan rivayette bulunmuşlar. (Bakınız: Nuaym, b. Hammad el-Mervezî, Kitabu'l-Fiten, C. 1, Kahire: Mektebetu't-Tevhîd, 1412/1991, s. 96.)

Yani söz, Serc el-Yermûkî'ye ait.. Hadîs-i şerîf değil.. Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem'le bir ilgisi yok.

Dört ayrı sahabînin Rasulullah s.a.s.'den rivayet ettiği hadîs için "Hz. Peygambere ait olduğunu ihtimal dahilinde görmemekteyiz" diyen adamın yaptığına bakınız: İmam Buharî ile İmam Müslim'in bile sahih hükmünü verip Hz. Peygamber s.a.s.'den rivayet ettikleri hadîsi kabul etmiyor, fakat Serc adlı birinin sözünü hadîs zannetmemiz için hilekâr çenebazlıklar yapıyor.

İşin içine Tevrat girince, (muhtemelen yahudi Goldziher çıfıtının hatırına) senet tenkidi şişesini taşa çalıyor, metin tenkidi kâsesini de balyozla yamyassı ediyor.

Serc diye biri gerçekten böyle birşey söylemiş midir, ravîler kimlerdir, bunlar (Serc’in kendisi de dahil olmak üzere) güvenilir adamlar mıdır; beyzademiz bu bahislere nedense hiç girmiyor.

Evet, "Serc el-Yermukî şöyle dedi" şeklinde aktarılan bir sözü, hadîs zannedilecek şekilde naklediyor, sonra da bundan hareketle "On iki halife konulu hadîsin Hz. Peygamber'e ait olması ihtimal dahilinde görülemez" hükmünü veriyor.

Gerekçesi sağlam mı sağlam.. Muazzam.

Serc diye birinin böyle konuşmuş olması ihtimal dahilinde, hatta senet ve metin tenkidi ile uğraşmamızı gerektirmeyecek şekilde kesin, ve de madem ki Serc hazretleri böyle konuşmuş, o halde Hz. Peygamber s.a.s. 12 halifeden söz etmiş olamaz.

Muhteşem bir mantığın müthiş keşfi.. 

*

Bu zekâ küpü, yukarıda aktardığımız ifadesinde geçen "rivayeti" kelimesinden sonra bir dipnotla şu açıklamayı yapıyor:

Kitab-ı Mukaddes, Tesniye bölümünde; “Ve bu söz bana iyi göründü, ve her sıpt için bir adam olarak sizden on iki adam aldım” s. 177; ayrıca Krallar, Bab.4, s. 340’da, ‘Ve İsrailin başında Süleyman’ın on iki kâhyası vardı...’ ibareleri yer almaktadır. (s. 183, dn. 63)

Böylece Serc'in sözüne açıklık getirmiş oluyor.. "Sadece Serc değil ben de buldum" diyerekten.. 

Böylece devreleri tümden yakmış olduğunun, gemi azıya alıp işi tam anlamıyla akademik hokkabazlık ve gözbağcılık haline getirdiğinin farkında değil. 

İmdi, bu 12 sıbt konusu Kur'an'da da geçiyor.. Bilindiği gibi Hz. Yakub'un (İsrail) 12 oğlu vardı. Bu 12 oğulun her birinden bir sıbt (torun) topluluğu (boy, kabile) meydana geldi. 

Kur'an'da bu 12 rakamı zaten varken niye Tevrat'a gidiyorsun?.. 

*

“Tevrat’ta bu ümmetin on iki melikinin olduğunu buluyorum...” şeklindeki ifadenin Hz. Peygamber s.a.s.'e ait olamayacağı açık, çünkü Rasulullah s.a.s. ümmî idi, Tevrat'ı alıp incelemesi, onda birşeyleri bulmaya çalışması söz konusu değildi.

Kaldı ki, Serc'in sözünün tamamına bakıldığında, meselenin 12 Halife hadîsi ile ilişkisiz olduğu ortaya çıkıyor, çünkü "Onlardan (o on iki kişiden) biri peygamberleridir" (Ehadühüm nebiyyühüm) ifadesi geçiyor. (Kitabu'l-Fiten, C. 1, s. 96.)

Dolayısıyla 12 değil 11 halifeden söz etmek gerekiyor.

Fakat mesele bundan ibaret de değil.. Serc'in sözünde gerçekte "melik" kelimesi yer almıyor, bu da Canikli'nin uydurmalarından (ya da peydahlamış olduğu akademik yumurtalarından) biri..

*

Evet Serc, gerçekte “melik” kelimesini kullanmıyor. Kullandığı kelime "ribbiyyûn"..

Serc’in sözünün tamamı şöyle (eksik gedik Arapçamla doğru anladıysam):

“Tevrat’ta şunu buluyorum. Bu ümmette on iki ribbiyyûn (rabbanîler) vardır, onlardan biri peygamberleridir. Adetleri tamamlandığında (on ikiye ulaştığında, on ikincisi de yaşayıp öldüğünde) azgınlık yaparlar (tuğyana kapılırlar) ve haddi aşarlar (bağy başgösterir), aralarında kötülük ortaya çıkar.”

Peki ribbiyyûn ne demek?

TDV İslâm Ansiklopedisi'nin "Rabbâniyyûn" maddesinde şu bilgiler veriliyor:

Rabbi ve rabbânî kelimeleriyle bağlantılı biçimde Kur’an’da bir yerde geçen ribbiyyûn ise (Âl-i İmrân 3/146) “rabbe kulluk eden” mânasındaki ribbi kelimesinin çoğulu olup öğretici ve yönetici durumundaki rabbâniyyûna tâbi olan halkı ifade eder (Tâcü’l-ʿarûs, “rbb” md.; Taberî, III, 117-119; Âlûsî, III, 129). Bir yoruma göre rabbânî “terbiye eden” mânasındaki “rabbe”ye, ribbi ise “cemaat” karşılığındaki “ribbe”ye nisbet edilmektedir (Elmalılı Muhammed Hamdi, II, 440).

*

Bu şahıs  sözde 12 Halife hadîsine ait bütün rivayetleri toplayıp senet ve metin tenkidine tabi tutmuş.. İlgili rivayetleri/varyantları şema ile de göstermiş  (s. 175). 

Ancak, şemada gösterdiği kaynaklar arasında Nuaym bin Hammad'ın Fiten'i yer almıyor.

Normal olarak "Demek ki söz konusu hadîs Fiten'de geçmiyor" diye düşünebilirsiniz.

Ben de öyle düşünmüştüm, gelin görün ki kazın ayağı öyle değil. Tezde şu satırlar yer alıyor:

On iki halife rivayeti ... Nuaym (ö. 228/843)’ın Fiten’inde Abdullah b. Ömer’in naklettiği rivayette ise, “Biz Hz. Peygamberin yanında bulunan Kureyş’ten bir topluluktuk. Hepimiz de Benî Ka’b’dan idik. Hz. Peygamber ya Benî Ka’b, hepsi de sizden on iki halife olacaktır” dedi şeklinde yer almaktadır. 

Nuaym’ın Fiten’inde “On iki halife” ifadesinden başka, “On iki emîr” de yer almaktadır. Rivayet İbn Abbas’dan şu şekilde gelmektedir: “...On iki halife sonra emîr..” rivayetin son kısmında ise, İbn Abbas, Saffah, Mansur, Mehdî’nin isimlerine yer vermekte bu işi Hz. İsa’ya kadar götüreceklerini ifade etmektedir. Yine Nuaym’ın Fiten’inde “On iki halife hadisi değişik bir boyut kazanmakta olup, halife yerine emîrden başka, melik kelimesi de kullanılmaktadır. Huzeyfe b. Yeman’ın rivayetine göre, “...Benî Umeyye’den on iki melik olacaktır...” şeklinde değişik bir karakter kazanmaktadır. Nuaym’ın Fiten’inde bu rivayetlerden başka Serc el-Yermûkî’nin rivayet ettiği “Tevrat’ta bu ümmetin on iki melikinin olduğunu buluyorum...” rivayeti yer almaktadır. 

Nuaym (ö. 228/843)’ın el-Fiten’inde İsmail (a.s.)’in soyu ile on iki halife arasında bir ilişki kurulduğu görülmektedir. Rivayet, Damra, İbn Şevzeb (Abdullah b. Şevzeb), Ebû Minhâl, Ebû Ziyad ve Ka’b isnadıyla şu şekilde yer almaktadır: “Allah İbrahim’e kendi soyundan on iki yönetici verdi. Bunların hayırlısı ve üstün olanı Ebû Bekir, Ömer ve Osman’dır.” Söz konusu rivayette, üstünlük sıralamasında Hz. Ali’nin isminin yer almadığı görülmektedir. Bu rivayetin ravilerinden olan Damra b. Rabia el-Kuraşî (ö. 202/616) “sika” ve “Salihu’l-Hadis”olarak nitelendirilmektedir. İbn Şevzeb (Abdullah b. Şevzeb) (ö. 144/762) de güvenilir bir hadis imamı olarak bilinmektedir. Ancak İbn Hazm onu “meçhûl” kabul etmektedir. Rivayetin diğer bir ravisi Ebû Minhal (Seyyar b. Selâme) (ö. 129/747)’in hadislerinin güvenilir, yazılabileceği ve delil olarak kullanılabileceği söylenmektedir. İsnatta yer alan Abdullah İbn Şevzeb’in cerh edilmesi nedeniyle rivayet isnad bakımından sıhhatli değildir.

*

Birinci paragrafta geçen Kâ'b'dan kasıt, Kâ'b bin Lüeyy.. Fiten'in Arapça aslında bu şekilde geçiyor. 

Görüldüğü gibi Canikli bu rivayetin ravîlerinden ve senedin sıhhati konusundan hiç söz etmiyor.. Ayrıca bu rivayeti varyant şemasına da (s. 175) almamış.. 

Buradan anlaşılabileceği gibi Canikli'nin "tetkik"i "sıhhat"li bir tetkik değil.. 

Zayıf bir tetkik. Tetkikimsi..

Vatandaşın bir gözü kapalı, bazı şeyleri görmemek için bilerek kapattığı anlaşılıyor.

Yukarıda ondan aktardığımız ikinci paragrafta yer alan "Nuaym’ın Fiten’inde 'On iki halife' ifadesinden başka, 'On iki emîr' de yer almaktadır" şeklindeki cümle de yanlış.. 

Nitekim sözlerinin devamı şöyle: "Rivayet İbn Abbas’dan şu şekilde gelmektedir: '...On iki halife sonra emîr..' ” 

Görüldüğü gibi emîr kelimesi için sayı söz konusu değil. Bu, "on iki halife" (isnâ aşera halîfeten) ifadesinden sonra gelen emîr kelimesinin başında "el" takısının bulunmasından da anlaşılıyor.

*

Bu şahsın Huzeyfe b. Yeman r. a.'den aktardığı söze gelince.. Fiten'den aktaralım, o şöyle demiş: "Osman radiyallahu anh'ten sonra Benî Ümeyye'den (Emevîler'den) on iki melik olur/olacak." (Kitabu'l-Fiten, C. 1, s. 96)

Ona "Halifeler (mi)?" diye sorulmuş, "Bilakis, melikler" diye cevap vermiş. 

Canikli nedense bu rivayetin ravîlerini de sorgulamıyor ve "İsnadı zayıftır" gibi bir hüküm vermeye ihtiyaç duymuyor. Ancak, bu rivayetin 12 Halife hadîsi ile bir ilgisi yok, çünkü hadîste sözü edilen 12 halîfenin özelliği, yöneticilikleri sırasında İslam'ın aziz oluşu.. Bu da öncelikle Dört Halife dönemi için söz konusu..

Bu şahıstan yaptığımız alıntının son paragrafındaki “Allah İbrahim’e kendi soyundan on iki yönetici verdi. Bunların hayırlısı ve üstün olanı Ebû Bekir, Ömer ve Osman’dır” şeklindeki söze gelince.. Bu da Kâ'b'ın sözü.. 

Ayrıca rivayette ismi geçen peygamber gerçekte Hz. İbrahim değil, Hz. İsmail..

"Ha İbrahim olmuş, ha İsmail, ne fark eder?!" demeyin, çok şey fark eder.

Hz. Davud ve Hz. Süleyman İbrahim a. s.'ın torunlarıdır, İsmail a. s.'ınsa değil.. Dört Halife, peygamberlerden üstün olabilir mi?!

Fakat asıl sorun şu: Canikli, Kâ'b'ın sözünü, Hz. Peygamber s.a.s.'in hadîsiymiş gibi bir izlenim verecek şekilde aktarıyor.. 

*

Fakat burada daha büyük bir başka sorun var..

O da şu: Fiten'den bütün bu rivayetleri aktaran Canikli, Cabir bin Semure kanalıyla gelen hadîsi Nuaym bin Hammad da kitabına almış bulunduğu halde, (yukarıda ondan yaptığımız alıntının gösterdiği gibi) o hadîsten hiç söz etmiyor. 

Nuaym bin Hammad, söz konusu 12 Halife hadîsini “Cabir bin Semure r. a., Şa'bî, Davud bin Ebî Hind ve Ebu Muaviye” tarîkiyle rivayet ediyor..

Hadîs şöyle: "Bu iş, hepsi Kureyş'ten olan on iki halîfeye değin azîz olmakta devam eder." (Kitabu'l-Fiten, C. 1, s. 95) 

Canikli efendi ise ne bu rivayetten söz ediyor, ne senet tenkidi yapıyor, ne de bu rivayeti hazırladığı şemaya alıyor.. 

Bütün yaptığı, milleti Hz. İbrahim ile Emevîler arasında dolaştırarak kafaları karıştırmaktan ibaret..

*

İmdi, hadîsi bu haliyle aldığımızda herhangi bir kafa karışıklığının söz konusu olması mümkün değil (Kafası birşeye basmadığı için her zaman karışık olan angutlar hariç). 

Dolayısıyla, bu hadîsi uydurma ilan etmek için "rivayetlere yapılan yorumların durumu daha da zorlaştırması" türünden sudan bahanelerin ardına saklanmak, devekuşu zekâlılar dışında kimsenin tevessül edebileceği birşey değildir. 

Ancak, Canikli'yi "bu kanaate sevk eden bazı etkenler" bunlarla sınırlı da değil.. Bir dördüncü daha var: Rivayetlerin "kendi aralarında çelişiyor olması".