Din Öğretimi Genel Müdürlüğü ve Türkiye Maarif Vakfı, 2017
yılının Mayıs ayında Maltepe’de “Balkanlar ve Bazı Avrupa
Ülkelerinde İmam Hatip ve Dengi Program Uygulayan Okullar Eğitim Yöneticileri
Çalışma Toplantısı” düzenlemişti.
Orada bir konuşma yapan dönemin İstanbul Müftüsü Prof.
Hasan Kamil Yılmaz’ın bazı sözleri şöyleydi:
“Sadece Ulum-u
İslamiye okumuş, bugünkü modern ilimlerden, sosyal bilimlerden haberi olmayan, hiç
felsefe okumamış insanların İslam’ın temel değerlerine, Kitap ve sünnete bakışı
İmam Hatip mezunları kadar bütüncül ve usule dayalı olmuyor. Oralardan
bakıyorsunuz DAİŞ benzeri, ifrat içinde, marjinal gruplar
çıkabiliyor. Ama elhamdülillah, Türkiye’de İmam Hatip okulları ve İlahiyat
fakültelerinin eğitiminden geçen insanların bu tür marjinal gruplara asla
kapılmadığını, onların asla oyununa gelmediğini görmüş olmaktan mutluluk
duyuyoruz. Türkiye’de belki o gruplara katılanlar var. Bunlar merdiven altında
ya da başka yerlerde eğitim almış veya hiç eğitim almamış insanlardan oluşuyor.
Demek ki, iyi manada eğitim verildiği, din iyi öğretildiği, dünyevi ilimler
verildiği zaman insanlar daha iyi şeyler düşünüyor. Ülkemiz için, dünyanın
geleceği için daha iyi fikirler üretiyor.”
Prof. unvanını almış bu "ezberci" şahsın üç beş cümleye sığdırdığı muazzam ve derin hataların
çetelesini tam olarak çıkarmaya çalışmamız durumunda hacimli bir kitap yazmamız
gerekir.
Bu okumuş cahil bilmiyor ki, Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem'in
ashabı olsun, mezhep imamlarımız olsun, geçmişin ilk büyük müçtehitleri olsun,
hiçbiri bugünkü “modern ilimler”i
okumamışlardı.
Sosyal bilimler dediğin bugünkü akademik disiplinlerle
de uğraşmış değillerdi.
Felsefeyle de (teknik anlamda) alâkaları yoktu.
Peki onların “İslam’ın temel
değerlerine, Kitap ve Sünnet’e bakışı, bugünkü yüzeysel malumatlı İmam Hatip mezunlarınınki kadar "bütüncül ve
usule dayalı” değil miydi?!
*
Bir insanın bugünkü modern
ilimlerin, fen bilimlerinin ve sosyal bilimlerin hepsini bilmesi mümkün
değildir.
Fen bilimleriyle
uğraşıyorsan sosyal bilimlere, sosyal bilimlerle meşgulsen fen bilimlerine uzak
kalırsın.
Diyelim ki sosyal bilimlerle
uğraşıyorsun, tarihçiysen iktisada, hukukçuysan edebiyat alanına uzak kalırsın.
Farzedelim ki fen bilimleri alanında çalışıyorsun, fizikçiysen biyoloji ve kimyaya ancak göz ucuyla bakabilirsin.
Hatta bir fizikçi, fiziğin her konusunu da tam olarak öğrenme
fırsatı bulamayabilir.
Mühendislikte de durum budur, inşaat mühendisiysen bilgisayar mühendisliğinin cahili kalırsın.
Tıp bile parçalanmış, bölünmüştür, "kulak burun boğaz"cı, "göz"den anlamaz.
*
Burada mesele, bilimlerin
mantığını ve bilimselliğin ne anlama geldiğini bilmekle alâkalıdır.
Bütün bu konular dönüp
dolaşıp, “akıl” (tümevarım, tümdengelim, kıyas) ve “sağlam duyular” (gözlem,
deney, tecrübe) ile, bilgi ve bilim arasındaki ilişkiye gelip dayanır.
Eğer bilgi felsefesini
(epistemolojiyi) ve bilim felsefesini biliyorsan, daha doğrusu bu felsefî
disiplinlerin alanına giren konularda mantıklı ve doğru bir yaklaşıma sahipsen,
bilgi ve bilim konusunda sağlam ve tutarlı bir bakış açısına ulaşabilmişsen, yani akıl ve duyular (beş duyu) ile edinilen bilgilerin ve varılan sonuçların bilgi ve bilim açısından nerede, ne zaman, ne kadar değer taşıyabileceğini biliyorsan, işin özünü anlamışsın demektir.
Bunları anlamamışsan, prof.
da olsan cahilsindir. Mesela eczacılık fakültesinde prof. unvanıyla ders
verebiliyor olabilirsin, fakat aslında cahilsindir.
Selef, felsefe okumamıştı,
fakat bilgi ve bilim felsefelerinin alanına giren konularda sağlam ve tutarlı
(başkalarının felsefe diye adlandıracağı) bir yaklaşımları mevcuttu.
Gazalî, Fahreddin Razî,
Seyyid Şerif, Teftazanî … gibi sonraki dönem alimleri ise felsefeyi de zaten
biliyorlardı.
Onlardan önce yaşamış olan
İmam Matüridî de felsefeye mükemmelen vakıftı.
*
Ulûm-u İslamiye (İslamî
ilimler) alanında da aynı durum geçerlidir.
Usûluddîn adı verilen temel
bilgilere ve fıkıh usulüne vakıf değilsen, İslam’ı tam bildiğin söylenemez.
Hasan Kamil Yılmaz’ın alanı
tasavvuf.. Şahsen, daha dinde neyin delil olduğunu bile anlayamamış, dinî bir meselede
delil diye keramet hikâyesi anlatabilen tasavvuf doçentiyle bile
karşılaşmışlığımız vardır.
Adam edille-i şer’iyyenin
dörtten ibaret olduğunu okumuş, ezberlemiş. Peki anlamış mı, öğrenmiş mi?
Hayır!
*
“Merdiven altı” İslamî öğretime gelince..
Yarım yamalak, eksik gedik eğitim alan birtakım cübbe meraklılarının
“yarım hoca” olarak yetişip ukalalık yapacakları, “modern dünya”nın
gerçekleriyle karşılaşınca oradan oraya savrulacakları kesindir.
Ancak, geleneksel usulde tam
tekmil bir eğitim almış olanlar (Ki sayıları çok çok azdır), modern bilimlerin
verilerinin ne kadarının kesin bilgiye, ne kadarının zan ve tahmine, ve ne
kadarının da safsataya dayandığını kolayca anlayabilecekleri gibi, ilahiyat
fakültelerindeki “modern ve modernist” sapmaların da anında röntgenini
çekebilirler.
Bu donanıma sahiptirler.
*
Şu sözler de Hasan Kamil
efendiye ait:
“Balkanlar’daki
İslami algı; Osmanlı ve İstanbul’la çok bütünleşen bir algıya sahip. Suudi
Arabistan ve benzeri ülkelerden selefilik algısıyla gelen insanlar,
Balkanlar’daki geleneksel anlayışla çatışıyor. Bizim geleneksel olarak çok
anlamlı bulduğumuz pek çok şeyi bid’at, her bid’at’ı delalet ve sapıklık olarak
değerlendiren bir algı Balkanlar’da gerçekten çatışma ortamlarını tetikledi.”
İşte usul edebiyatı yapan
fakat usul bilmeyen bir okumuş cahilin zırvaları.
Bir defa, usul noktasından
Osmanlı ve İstanbul doğruluk ölçütü değildir.
Burada önemsenmesi gereken Kur’an ve Sünnet’e, selefin (ashabın) yoluna uygunluktur.
Hadîs-i şerifte sözü edilen
fırka-i naciye (kurtulan topluluk) ne Osmanlı’dır ne de İstanbul’da yaşayanlar.
Fırka-i Naciye Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem ile onun ashabının
(selefin) yolunda olanlardır.
O yüzden, muhtevayı bir
tarafa bırakıp meseleyi sadece şekil şartları ve usul açısından ele aldığımızda, selefî olduklarını söyleyenlerin doğru, Osmanlı ve İstanbul edebiyatı yapanların ise daha baştan yanlış bir noktada durduklarını söylemek gerekiyor.
İlk düğmeyi yanlış ilikliyorsan gerisini sormaya gerek yok.
*
Bid’at meselesine gelelim..
Her bid’atın
dalalet/sapıklık olduğunu bildiren, Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem..
Bu, selefî olduklarını ileri sürenlerin icadı değil.
Bunu söyleyenler
kafalarından bir şey uydurmuyorlar, Rasulullah s.a.s.’in sözünü tekrarlıyorlar.
Selefî olduklarını
söyleyenlerin bid’at anlayışlarında aşırılıklar olabilir, fakat şu gerçek ki, selefîlik
karşıtlığını bir ideolojiye dönüştürenlerin bid’atlerle mücadele konusunda
hiçbir hassasiyetleri yok.
Her bid’ati öpüp başlarına
koyabiliyor, mukaddes belleyebiliyorlar.
Onlara göre, ortada bid’at
türünden sapıklıklar yok, Rasulullah s.a.s. insanları olmayan, olmayacak
birşeyden sakındırmış.. Sapıklık varsa da, insanları bid’atlerden sakındırmaya
çalışma ifratından ve marjinalliğinden ibaret.
Bu kafadaki “düzen”bazların,
laik (siyasal dinsiz) Türkiye tipi “dindar”ların önce hadîs-i şerîfi öğrenmeye
(yani İslam’ı öğrenmeye) ihtiyaçları var:
“…
şüphesiz sözlerin en güzeli Allah’ın kelamı, yolların en hayırlısı Muhammed’in
yoludur. İşlerin en kötüsü sonradan çıkarılanlardır. Sonradan çıkarılan her şey
bidattir, her bidat sapıklıktır, her sapıklık da ateştedir.” (Müslim, 867:
Neseî, 3/188)
